Akupuntura hitza grekotik datozen bi hitzetatik dator: acus (orratza) eta punctura (ziztatzea). Jatorria milaka urtetan du, eta Huangdi Neijing da deskribatzen duen lehen liburua, zeina K.a. II. eta K.o. II. mendeen artean idatzi zela uste da.
Txinako akupunturaren filosofiak dio naturan elkarren aurkako bi indar osagarri daudela: Yina eta Yanga. Bi indar horiek Qi izenez ezagutzen den «bizi-energiaren» fluxua erregulatzeko elkarreragiten dute.
Pertsona batek osasun ona duenean, Yina eta Yanga orekan daude, eta Qiren fluxua leuna eta erregularra da. Antzinako txinatarrek Qia meridiano izeneko kanal-sare baten bidez dabilela zioten, eta sare horrek barne-organoetatik larruazalaren azalera eramaten duela Qi-a. Meridiano horietan zehar, akupuntura-puntu batzuk estimulatu egin daitezke gorputzaren oreka normala berrezartzeko.
Akupunturaren teknikak txertatutako orratzak estimulatzeko hainbat modalitate biltzen ditu, eta eskuz manipula daitezke (eskuzko akupuntura), estimulu elektrikoak (elektro-akupuntura), beroa (moxibustioa), presioa (akupresioa) edo laser energia, «gorputzaren edo Qi-aren energiak birlerrokatzeko». Aurikuloterapia ere sartzen da, hau da, aurikula-pabiloian puntu espezifikoak sakatuta edo ziztatuta estimulatzea.
AKUPUNTURAREN IKUSPEGI MODERNOA
Txinako ikuspegi tradizionala ez da proba anatomiko, fisiologiko edo biokimikoetan oinarritzen; beraz, ez da akupunturaren ulermen mekanizistan oinarritzen. Mendebaldeko teorien oinarria da akupunturak seinaleak eragiten dituela nerbio aferenteetan, eta seinale espinalen transmisioa eta garuneko minaren pertzepzioa modulatzen dituela.
1987an, Pomeranzek proposatu zuen akupunturaren estimulazioak aktibatu egiten dituela muskuluko zuntz aferenteak, eta horrek eragiten duela bizkarrezur-muinera seinaleak transmititzea, eta, aldi berean, tokiko dinorfina eta entzefalinak askatzea. Bide aferente horiek garun ertaineraino hedatzen dira, eta bizkarrezur-muinean bitartekari kitzikatzaile eta inhibitzaile segida bat sortzen dute. Neurotransmisoreen ondoriozko askapenak, hala nola serotonina, dopamina eta norepinefrina, bizkarrezur-muinean, inhibizio pre-postsinaptikora eta minaren transmisioa ezabatzera eramaten du. Seinale horiek hipotalamora eta hipofisira iristen direnean, hormona adrenokortikotropikoak (ACTH) eta endorfinak askatzen dituzte.
Pomeranz-en teoria bere ikerketa-laborategiak eta beste ikertzaile batzuek egindako esperimentu sorta zabal batek berretsi zuen. Akupunturak eragindako analgesiaren kontzeptu-esparru hori neurofisiologia- eta irudi-azterketa batzuetan ere ikertu da azken hamarkadetan.